خليل چانڊيو

سنڌ جي داخلي صورتحال ۽ ان جو دائمي حل

سنڌ جو بنيادي مسئلو مهاجر آهي. مهاجرن جي داخلي صورتحال ڇا آهي اچو ته بي بي سي جي هڪ رپورٽ جي تناظر ۾ سمجهڻ جي ڪوشش ڪريون 

سنڌ جي پرابلم 10 فيصد يوپي ۽ سي پي وارا آهن 

سرڪاري انگن اکرن موجب سنڌ جي ڪل آبادي جو 60 فيصد سنڌي آهن ۽ 40 فيصد غير سنڌي آهن. چاليه فيصد غير سنڌين ۾ 5 فيصد پٺاڻ، 10 فيصد پنجابي ۽ 25 فيصد مهاجر آهن.25 فيصد مهاجرن ۾ 5 فيصد گجراتي، 10فيصد راجستاني ۽ 10 فيصد يو پي سي پي وارا آهن

سنڌ جي زمين هزارن سالن کان سنڌ جي ملڪيت آهي ۽ جيڪو به ٻاهر کان آيو آهي اهو سنڌ جي ٽقافت ۾ رلجي ملجي ويو آهي ۽ سنڌي بڻجي ويو آهي.

سنڌين سان گڏ 5 فيصد پنجابي ۽ پٺاڻ به آهن جيڪي 1901 کان 1932 تائين آباد آهن جيڪي سنڌ جي زمين ۽ ٽقافت کي پنهنجي ٽقافت ۽ زمين سمجهي سنڌ سان سنڌين واري رشتي ۾ پنهنجي ٽقافت زبان وساري سنڏ سان جڙي ويا آهن، ان جو مطلب سنڌ جي ٽوٽل آبادي 65 فيصد بڻجي چڪي

ڪراچي ۾ رهڻ وارا 5 فيصد پٺاڻ ۽ 5 فيصد پنجابي يعني ڪل 10 فيصد آبادي آهن جيڪي سنڌ جي زمين ۾ آباد ته ٿي چڪا آهن ليڪن سنڌ جي ٽقافت کي پنهنجو ڪرڻ جي بدران گنگا جمنا جي تقافت جي ذائقي جي زير اثر يوپي ۽ سي پي وارن جي ويجھو هوندي به وري به سنڌ جي ٽقافت کي ڪجه قدر پنهنجو سمجهي رهيا آهن.اندرون سنڌ ۾ رهندڙ پراڻي پنجابي ۽ پٺاڻ جي اثر رسوخ سان ۽ ٿوري محنت سان ڪراچي ۾ رهندڙ 10 فيصد انهن پنجابين ۽ پٺاڻن کي آساني سان سنڌي دوست بڻائي سگھڻ ۾ ڪاميابي حاصل ٿي سگھي ٿي. ان سان سنڌين جو تعداد ڪل آبادي جو 75 فيصد بڻجي ويندو

سنڌ دوست سنڌين جي تعداد جي ڀيٽ ۾ مهاجرن جو تعداد باقي وڃي 25 فيصد رهي ٿو. ليڪن مهاجرن جي 25 فيصد مان 5 فيصد تعداد گجراتين جو آهي جيڪي سنڌ جي ٿر واري علائقي جي ويجهو رهن ٿا ۽ سنڌ کي بمبئي ۾ شامل ڪرڻ واري تحريڪن ۾ هنن جو ساٿ سنڌ سان رهيو آهي ۽ انهن جي زبان ۽ ڪلچر به سنڌ سان ملندڙ جلندڙ آهي. ليڪن هي به ڪراچي ۾ رهندڙ پنجابين ۽ پٺاڻن وانگر يو پي ۽ سي پي جي سحر ۾ مبتلا آهن جن ۾ انهن جو ڪراچي ۽ حيدرآباد ۾ آباد ٿيڻ ۽ ڪاروباري طبقي سان له وچڙ رکڻ آهي، پر پنهنجي جاء تي هي به يو پي ۽ سي پي وارن کان اندرون خانه سخت نفرت رکن ٿا اگر اهي 5 فيصد گجراتي به سنڌ دوستي جي رنگ ۾ رڱجي وڃن ته سنڌ دوستن جو تعداد 80 فيصد ٿي ويندو

هاڻي سنڌ دوست سنڌين جي تعداد جي مقابلي ۾ مهاجرن جو تعداد باقي وڃي 20 فيصد بچندو، ليڪن انهن ۾ به 10 فيصد راجسٿاني آهن جيڪي سنڌي ڳالهائين ٿا ۽ سندن ٽقافت به سنڌ سان جڙيل رهي ٿي. انهن جي زبان ب اردو نه آهي، نه ئي گنگا جمنا تقافت سان جڙيل آهن، اهي سنڌ جي ٻهراڙين ۾ رهن ٿا، سندن پيشو به زراعت آهي ۽ ڪافي حد تائين سنڌي زبان ۽ ڪلچر کي به پنهنجو ڪري چڪا آهن ان جيڪري هو ڪافي حد تائين سنڌين سان ويجهو آهن ۽ ٿوري محنت سان اهي 10 فيصد آبادي به هر صورت ۾ سنڌ سان جڙي ويندي، جنهن سان سنڌ دوست سنڌين جو تعداد 90 فيصد ٿي ويندو

حيدرآباد جي مهاجرن ۾ 80 فيصد تعداد گجراتين ۽ راجسٿانين جو آهي اهڙي طرح حيدرآباد سنڌين ۽ مهاجرن جو شهر نه پر سنڌين ۽ راجسٿانين جو شهر آهي، راجسٿانين کي ان شئي جو به ڀرپور احساس آهي ته شهر اندر سندن اڪتيريت جي باوجود ايم ڪيو ايم زبردستي سندن مٿان يو پي ۽ سي پي جي قيادت ٿوپيندي رهي آهي، جنهن سان اندرون خانه کين سخت اختلاف آهن ۽ ايم ڪيو ايم کان نفرت ڪن ٿا، تورري محنت سان هي ماڻهون سنڌ دوستي نڀائڻ کان نه ڪيٻائيندا. ان جو هڪ ٻيو به سبب آهي ته راجسٿانين جو هڪ وڏو تعداد اندرون سنڌ رهي ٿو. سنڌي مهاجر جهيڙي جي ڪري يو پي ۽ سي پي وارن تي ته ڪو اٽر نه پوندو ليڪن راجسٿانين تي وڏو اٽر پئجي ويندو ۽ سڀني کان گھڻو نقصان راجسٿانين جو ٿيندو، اگر هي 10 فيصد سنڌين سان شامل ٿي وڃن ته سنڌ دوست سنڌين جو تعداد 90 فيصد ٿي ويندو.

هاڻي سوال اهو آهي ته 10 فيصد يو پي سي پي وارا جيئن 10 فيصد پنجابين ۽ 5 فيصد پٺاڻن ئي گهڻو وقت بيوقوف نه بڻائي سگھيا آهن، ايئن ئي 05 فيصد گجراتين ۽ 15 فيصد راجسٿانين کي بيوقوف نه بڻائي سگهندا

سنڌ دوست سنڌين، بلوچن، پنجابين ۽ پٺاڻن جي به اصل شڪايت 10 فيصد يو پي ۽ سي پي وارن کان آهي، جيڪي هر دهشتگردي ۾ ملوث آهن.

نتيجي طور 10 فيصد يو پي ۽ سي پي وارا طاقت جو 90 فيصد آبادي خلاف ڪيترو استعمال ڪري سگهن ٿا؟